Rewind, rethink

Heb je wel eens jouw leven teruggespoeld, en geprobeerd op te sommen hoeveel toevalligheden er voor nodig waren om precies uit te komen waar je nu staat? Die ene baan, je partner, het huis waar je toevallig tegenaan liep, noem maar op. Het merendeel van de ‘grote’ dingen in je leven heb je waarschijnlijk niet precies zo gepland. Toeval is iets moois, het zorgt voor onverwachte wendingen en voor verrassing. In werk proberen we juist vaak om zo weinig mogelijk van toeval af te laten hangen; beheersing, risicomijding en controle zijn belangrijk. Maar toeval kan ook een mooie functie hebben in organisaties, en daarover gaat dit blog.

Wanneer je in jouw organisatie alleen maar baat hebt bij voorspelbaarheid en niet wilt vernieuwen, dan heb je geen toeval nodig. Maar dat is onwaarschijnlijk. Er zijn zeker teams en onderdelen van organisaties waar voorspelbaarheid het hoogste goed is, maar zelfs de minst opwindende organisaties moeten vernieuwen en in beweging blijven, en dat betekent per definitie onzekerheid.

Onzekerheid is prima

Die onzekerheid kun je bevechten, maar ook omarmen. En zeker bij vernieuwing en innovatie is het waardevol om gebruik te maken van wat toevallig kan gebeuren. Van wat tevoren niet te voorspellen was, maar achteraf toch heel waardevol bleek. Van wat je niet had kunnen verzinnen, maar wat toch gebeurde.

Zeker in het ‘fuzzy front end’ van een innovatieproces is veel onzeker. Je weet nog niet welke ideeën waardevol zijn, je weet niet welke combinaties van ideeën gaan ontstaan en misschien blijkt voor dat nieuwe product wel een nog onbekende toepassing te bestaan. Of te ontstaan. En dat is precies waar je toeval kunt benutten.

Verbindingen

Er is een verband tussen toeval en innovatie. Hoe meer ideeën, mensen of dingen elkaar ‘kruisen’, hoe groter de kans op een toevallige waardevolle botsing. Andersom: een goed idee dat nooit gedeeld wordt, zal nooit aangevuld of versterkt worden door iets anders. Je kunt het toeval een handje helpen door beschikbare netwerken in te zetten om een idee te delen. Dat kan door er veel over te praten, door het te visualiseren en te delen of door anderen actief te betrekken. Het klinkt zo logisch, maar in de praktijk worden veel dingen eerder ‘klein’ gehouden dan actief uitvergroot. En juist door ideeën te delen maak je de kans groot dat iemand het idee versterkt, combineert of bijvoorbeeld een nieuwe toepassing ziet waar de bedenker nooit op gekomen was.

Serendipiteit

Het vinden van iets waar je eigenlijk niet naar op zoek was, heet serendipiteit. Veel mooie uitvindingen en ontdekkingen zijn het gevolg van dit ‘slimme toeval’; de bekende Post-it’s, maar ook penicilline en de ontdekking van Amerika. Dit zijn bekende voorbeelden van de waarde van toeval en innovatie, maar in iedere organisatie kan dit voordeel opleveren.

Loslaten

Veel managementtheorie – en ook veel beloning – is gebaseerd op het vermijden van onzekerheid. Het vraagt dus wel iets om in de eigen organisatie het toeval een kans te geven. Niet in structuur, maar zeker wel in mindset. Durven loslaten, accepteren dat er wellicht een nog onbekende uitkomst is en nieuwsgierig verkennen van nieuwe mogelijkheden. Dat vergroot niet alleen de kans op iets nieuws dat waarde heeft, het is ook gewoon veel leuker.